CORTADORES

CORTADORES:

Sarong awit para sa mga kagpundar kan Camaligan.

Uno, dos, tres,

kami an cortadores:

Saro, duwa, tolo,

I-ugsod an baroto.

Uno, dos, tres,

Sakay na kamo,

Digdi sa baroto ko,

Isagwan an too.

Tolo sinda katawo

Sa kada baroto,

Apat sindang grupo

Anas paratroso.

An mga gamit ko,

Tronson demano,

Para sa duwa katawo,

Patok na totoo.

Uno, dos, tres,

Kami an cortadores,

Mahale sa harong Lunes,

Mapuli sa otro Biyernes.

Oy, mga aki ko,

Madya ngani kamo,

Dangog baya kamo,

Sa estorya ko saindo.

Kaidtong panahon,

Sosog sa mga uro-osipon,

Mga enot na Camaligueño,

Cortadores an apod kainiyo.

Grupo sinda nin mga tawo,

Mga paratrosong totoo,

Nagpuputol nin mga kahoy,

Diyan sa kabukidan.

Mga lalaking makusog,

May itsurang maiisog,

Maski sadit an tindog,

Anas sinda mabaskog.

   

Dai pa man kaidto bawal,

an pagputol nin mga kahoy

Nin huli ta dakul pa man

An kahoy diyan sa kagubatan.

Igwang mga tawong nakaestar

Digdi sa lugar na iniyo,

Na ikinabubuhay pagtotroso,

Maski delikado, magabat na trabaho.

An lugar na estaran,

Inapod “kinamaligan”,

Pag-abot nin panahon,

Camaligan na an ngaran.

Kaya minimidid sinda,

Fundador kaining banwa,

Banwang nagimatan,

Banwang ginikanan.

Kun siirisay kamo,

Kun anong mga ngaran nindo,

Ngapit aaramon ko.

Sa masunod na pagusisa ko.

Depisil na trabaho

an pagbagsak, paghila, pagkarga

asin pagpalangoy nin mga troso

sa salog nin Camaligan.

Ining mga talyer,

sadiri nin kapitalistang tsino,

Nagseserbi nindang harong,

Mga hawal na harong.

Dakul na mga paratroso

May sadiring mga baroto,

lagadi para sa duwa katawo,

Tronson, o patok, na totoo.

Parasagwan sa baroto,

Nagbubuhat, naghihila asin

naglalangoy nin mga troso

patin tabla sa salog na iniho.

Bagyo inaabtan,

Pagkakan nauubusan,

Peligro nin kahelangan,

Sa kagubatan inaagihan.

An mga tawong enot nagerestar digdi,

inapod na mga “cortadores”,

huli sa hanapbuhay nindang

pagputol nin mga kahoy.

Hale sa bukid nin Tangkong Baka,

idinadanlog sa Pamplona,

nag-aagi sa sulong kan Esperanza,

sa Parawantan ipinapasada,

asin sa Wakat ikinakamada.

An mga pinutol na kahoy

dinadara sa mga kataraid na burobanwa,

asin an iba man ginigibong mga baroto

tanganing sa salog magin sakayan ninda.

Paglihis nin mga panahon,

inapod ining Camaligan,

na iyo an nagin opisyal na ngaran

para sa sarong magayon na banwaan.

Nag-arabot pa an mga aldaw,

nagerestar digdi an mga taga-ibang banwaan:

iyan an estoryang suanoy,

kan ginikanan nin banwang Camaligan.

 

Courtesy of Google Images at https://pulitzercenter.org

PPP INVOCATION BATCH '67 CCS

AN KULAGBAW: Kun ano an bawal iyo an masiram.

Kaidtong panahon kan aki pa si Rizal,

gamit pa kan mga tawo an lampara bilang sulo,

tinuyaw niya an daing datang ugali kan kulagbaw,

na gustong magparakawat harani sa ilaw.

Sagkod ngonian mayong nakakapagsabi,

Kun ano an dahelan kan saiyang wili,

sa laad kan ilaw maglayog na harani,

Maski gurano pa an pagpina kaini.

Arog man kitang mga tawo kaiyan,

Magibo sana kun ano an maisipan,

Habong magpapina, gusto pirme sanang sige,

maski an peligro sa sarong bagay grabe.

Nem, ta sarong bangging madiklomon na marhay,

Sa banaag kan kurab nin sarong lampara,

Napaharaning marhay si layog niya

Sa tahaw kan nagbabagang mitsa huminugpa siya.

An resulta sa habong niyang pagpapina,

Sa mga baga kan mitsa buminagsak siya;

Nasirub si mahimpis niyang mga pakpak

Patin natosta si bilog niyang hawak.

Sa sobra niyang kawilihan sa liwanag,

Dai niya bale an peligrong dara sa buhay,

Maski bawal, basta maogma siya,

gigibuhon niya ta iyo an masiram.

Kun igwang kulagbaw na arog kaini sa satong lugar,

Igwa man nin sarong tawong arog kaini sa ibang lugar:

Si Ikaro, aki ni Didalong may parehong mga pakpak na pagkit,

binawalan kan ama niya na maglayog na halangkaw sa langit.

Alagad dai nagpapina, kaya natunaw an mga pakpak niya

asin sa daga padagos luminagapak siya.   

Patanid ini duman sa gabos na mahilig gumibo kan bawal

Nin huli ta masiram.

18 Oktubre 2017

AN ATAMAN KONG MGA SIRA

AN ATAMAN KONG MGA SIRÂ

May ataman akong sirâ,

Aroldaw pinapadabâ.

Madaling nagdarakulâ,

Magagayon, matatabâ.

  

Alagad sarong aldaw

Inabot akong suyâ,

Sa dakul na kasibotan,

Ako nanggad nagpabayâ.

An ataman kong mga sirâ,

Dai ko na napadabâ,

Sa saindang kagutoman,

Basang na lang nagtirikâ.

Arog man ‘yan sa tunay na buhay,

Dai maapresyar an mga bagay-bagay,

Na sinda may halagang tunay,

Sagkod na dai mawâran saysay.  

HAIL TO THEE, CAGLAGO

Mga Estoryang Sunaoy Bicolnon

HAIL TO THEE, CAGLAGO

By: Dominador N. Marcaida Jr.

See the rising land from the sea,

At the sandy shores of Lagonoy Bay,

High above those white-crested waves,

Nigh the sleepy homeland of the braves.

From the mount of Isarog to Caramoan,

Lies a cordillera of famous lands,

With the barrio of Tabgon by land,

Where the hills of Caglago proudly stand.

From the top of Caglago in Tabgon,

Yonder is the isle of Quinatasan,

Lamit is another island near Sisiran,

To the nearby coast of Pamban.

Rise from slumber, dear Caglago,

Show your verdant majesty,

Summon Neptune to sail the sea,

Aid you through your torments’ way.

From the gulf of Calaw-calawan,

To the nearby Pacific Ocean,

Raise your voice in resonance,

Honor and glory o’er your land.

Hail to thee, Caglago,

Sail the forbidding sea,

Dress in battle array,

For strength, honor and glory.

☼10 January 2017

@ Camaligan, Camarines Sur

ESTORYA NI DON JUAN TEÑOSO ASIN SI NANANG TAL

ESTORYANG SUANOY

AN ESTORYA NI DON JUAN TEÑOSO ASIN SI NANANG TAL

Ni: Dominador N. Marcaida, Jr.

Kaidtong aking sadit pa ako,

Pirme akong ineestoryahan,

bago magturog sa kabanggihan,

Kan sakong si Nanang Tal.

Si Nanang Tal palan,

Natalia Nase an ngaran,

Sa ama ko siya nagpara-ataman,

Duman pa kaidto sa Guinobatan.

Huli sa kasakitan nin buhay,

Kan panahon nin mga hapon,

Binayaan kan ama ko an Guinobatan,

Tanganing magpasiring sa Mambulao.

Kan makadakit na sinda sa Camaligan

An ama ko hale sa Mambulao,

Si Nanang Tal an nagbibisita naman,

Sa ama ko paminsan-minsan.

Haleng Guinobatan si Nanang Tal kaidto,

Siya nagsasakay sa awto kan Alatco,

Pag-abot sa Naga, mapasiring Camaligan,

Tanganing bisitahon an saiyang ataman.

Digdi sa Camaligan masakit gayo

An pagbuhay-buhay  ninda kaidto,

Huli ta nagpupuon pa man sana,

An pagkabuhay bilang pamilya.

Tanganing kami maaling,

Sa mga kasakitan nin buhay,

Ineestortahan kami ni Nanang Tal,

Nin mga estoryang tunay.

Saro kaini iyo an Don Juan Teñoso,

Na iyo an paborito kong gayo,

Huli ta halawigon na entero.

Ako nakakaturog na totoo.

Sosog ki Nanang Tal na estorya,

Duman daa kaidto sa kahadean nin Valencia,

Yaon daa an Hadeng Artos asin Reyna Blanca,

asin si Don Juan Teñoso na aking solo ninda.

Huli ta pinalibre ni Don Juan

An higanteng bihag kan saiyang ama,

Pinalayas siya kaini sa Valencia,

Tanganing magpasiring sa Ungria.

Dara an mapangyaring panyo,

kan higante saiya itinao,

mantang siya nakabalat-kayo,

bilang sarong gurang na tenyoso.

Napadpad si Don Juan Teñoso,

Sa kahadean nin Ungria,

Kun saen siya inasekaso,

nin sarong hardinero.

Nag-abot an aldaw nin pagpapa-agom,

Kan apat na aking daraga ni Hadeng Diego,

Si Don Juan an nakasalo,

Kan Granada ni Flocerfida.

Alagad naanggot si Hadeng Diego,

Sinda pinalayas sa palasyo,

Nagestar sinda sa sadit na kubo,

Kan maboot na hardinero.

Sunod an paglusob kan mga moro,

Kun saen nadaog an manugang na tolo,

Alagad an mga higante iyong nagsaklolo,

Asin sinda tinabangan na gayo.

Sa banketeng hinanda ni Hadeng Diego,

Bilang selebrasyon kan saindang triunfo,

Nagbadong sa prinispe si Don Juan Teñoso,

Digdi an sekreto kan tolong manugang nabisto.

Si Don Juan Teñoso naman pinatawad na,

Kan mga magurang niyang Artos asin Blanca,

Kaya nagibahan sindang maogma,

Kan agom niyang si Flocerfida.

Ini palan estoryang Don Juan Teñoso,

Sarong kanta kun apudon korido,

Ginibo nang pelikula asin sa entablado,

Ginibo pang drama sa mga radio.

Siring man isina-komiks na,

Tanganing mabasa nin iba,

Kaya palan toom na gayo,

Ta si Nanang Tal parabasa kainiyo.

25 Disyembre 2016

BAGYO AN PASKO SAMUYA

BAGYO AN PASKO SAMUYA

Ni: Dominador N. Marcaida, Jr.

Bagyo an pasko samuya,

Mayong nagkakan kan samuyang handa,

An mga tawo dai nagburutwa,

Takot sa uran asin man sa baha.

Ining si Nina dai nagpasudya,

Ta Paskong gayo an saiyang gala,

Dai man kutana sinda maraya,

Mga tinubong kong nagpabaraya.

An kuwarta kong ginastos,

Sa handa kong gabos nagpanos,

Orogmahon pati an mga ikos,

Ta nagkarakan sinda nin ibos.

Marhay pang magpapatos,

Nin mga gapong makakanos,

Ta dai pa sinda mauubos,

Asin dai pa nagpapanos.

Hilnga na Nina an saimong gibo,

Mayong data an saimong pamasko,

Nabuwal pati si samong avocado,

Marhay sana ta atop mi dai naano.

Salamat saindo, mga enkanto,

Ta si doros padagat tinulak nindo,

Pag-abot sa Sangay an doros nagkambyo,

Embes diretso sa Naga, naibaba iniyo.

Sagkod ngonian mayo kaming kuryente,

Gibo kan mga taga-Casureco,

Madiklom na gayo an bilog na banggi,

Mayo pa makadalan nin TV.

An mga rakdag na dahon,

Dai pa nasisighid sa tinampo,

Dagdag pa an mga sangang barari,

Dakul pang gayo an samong trabaho.

Ika, Nina, dai na magbalik sa otro,

Ta dakul an dara mong perwisyo,

Dagdag pang trabaho sa mga tawo,

Embes mag-ogma sa aldaw nin Pasko.

26 Disyembre 2016