ESTORYANG
SUANOY
AN GINIKANAN KAN BANWAAN NA
CAMALIGAN
Ni:
Dominador N. Marcaida Jr.
Kaidtong panahon,
sosog sa mga
estoryang suanoy,
bago pa nagkaigwang
Pilipinas,
an lugar na
kinamumugtakan
kan presenteng
banwaan na Camaligan
iyo an dating
parteng lubog sa kadagatan:
ini an rason kan mahibog
na mga bingkay
Sa irarom kan saiyang
kadagaan.
Sosog pa sa mga
uro-osipon,
sa pagsanib kan
mga kadagaan,
nahaman an gulpo
kan San Miguel
sa pangpang kan
kapatagan nin Camarines;
sa tahaw kaini
namundag
an sarong salog
na inapod Bikol,
huli kan pormang
pa-biko kaini.
Sabay sa
pagkamundag kan salog,
namundag man sa
kapangpangan,
an sarong magayon
na kadagaan,
mayaman an daga
huli ta pirmeng binabaha,
nin mga tubig
hale sa itaas na kabukiran,
malinaw na tubig
na nagbubulos paibaba,
tanganing
magbaribi sa mga tinanom,
magparambong sa
mga berdeng kakahoyan
na nagbubunga nin
mga mahamis na prutas,
asin nagtataong matagas na kahoy
na pankana sa mga
kaharongan,
malinaw na tubig
salog,
pinagiinoman asin
kinakarigosan,
pinageestaran nin
mga sira asin kabebehan.
Sa pangpang kan
salog na ini,
Namundag an
sarong lugar,
na sa anoy na
panahon
bago mag-abot an
mga kastila,
inapod na
“kinamaligan”,
huli sa
nakatugdok na dakul na kuro-kamalig
para sa mga
pinutol na kahoy.
An mga tawong
enot nagerestar digdi,
inapod na mga “cortadores”,
huli sa
hanapbuhay ninda
nin pagputol nin
mga kahoy.
Hale sa bukid nin
Tangkong Baka,
idinadanlog sa
Pamplona,
nag-aagi sa
sulong kan Esperanza,
sa Parawantan ipinapasada,
asin sa Wakat
ikinakamada.
An mga pinutol na
kahoy
dinadara sa mga kataraid
na burobanwa,
asin an iba man ginigibong
mga baroto
tanganing sa
salog magin sakayan ninda.
Paglihis nin mga
panahon,
inapod ining
Camaligan,
na iyo an nagin
opisyal na ngaran
para sa sarong
magayon na banwaan.
Nag-arabot pa an
mga aldaw,
nagerestar digdi
an mga taga-ibang banwaan:
iyan an estoryang
suanoy,
kan ginikanan nin
banwang Camaligan.
Kaya kitang mga
bagong tinubo ngonian,
an satong salog
na nagimatan,
na nagbubulos sa
tahaw kan satong kadagaan,
pangatamanon na
pirmeng magin malinig nanggad,
may malinaw na
tubig na sa haloy nang panahon
satong
pinakikinabangan.
Sa salog na ini,
naggikan an
satong kabuhayan,
nagtao kan satong
kultura,
patin man an
satong kasaysayan
bilang mga tawong
taga-salog,
patin magdanay na
sarong magayon na banwaan.
An banwaan na
ini,
sosog ngani sa
satong himno opisyal,
“Camaligan na namomotan,
Matoninong
na banwaan,
An
salog asin kaomahan,
yaman
dolot nin Kaglalang.
Madayaday
an kabuhayan,
magayonon
pag-estaran;
sa
lugar na ini nasumpungan
labi-labi
tang kaogmahan.
Imuklat
ta an Camaligan
sa
pinagmamawot na kauswagan:
kun
buronyog asin nagdadamayan
asenso
ta makakamtan.”
Ipadagos ta an
pag-ataman
sa banwang may katoninongan
arog sa salog na
may kahararoman
an sulog
nagbubulos na matoninong,
nagpapayaman sa
mga kaomahan,
nagtataong padagos
na kabuhayan
patin magin
magayon na estaran
sa mga tawong
maka-Dios patin maka-bayan.
No comments:
Post a Comment